İnsan Vücudunun Yin ve Yang Etkileri

Geleneksel Çin Tıbbı ile (GÇT) Batı tıbbının esas farklarından biri GÇT’nın niteliğe verdiği önemdir. Olay veya eşyaların, yani fenomenin, yapısı, işlevi ve amacı ne olursa olsun, onları birleştiren yapıdaki ve işlevdeki niteliktir. Nitelik kavramı Batı teorilerinde yer alsa da, söz konusu niteliğin genelde belirleyici rol oynamadığı bilinmektedir.

Modern tıbbın biyomedikal teorilerine göre redusyonistik (indirgemecilik – karmaşık sistemleri kendi parçalarının içinde anlatan teori) yaklaşımı sayesinde ister tabiattaki olay, ister insan vücudunun yapısı ve işlevi parçalara ayrılarak ayrı-ayrı incelenmekte, analiz edilmektedir. Bir “BÜTÜN’ün” yerine o “BÜTÜN’ü” oluşturan parçalar irdelenerek her parça hakkında bir fikir edinilir ve o parçanın içinde yer alan olay ve reasyonlar yorumlanır. Buraya kadar modern biyomedikal teoriler gerçekten başarılı sayılabilirler. Termodinamik kuralları veya insan vücudunu oluşturan sistemlerin işlevinin izahatı buna birer örnektir. Fakat, bu küçük sistemleri birleştirerek tüm sistem (örn. insan vücudu) konusunda yorum yapmak gerektiğinde reduksionist yaklaşım çaresizdir. Genellemenin yapılması için büyük bir sistemin küçük parçalarını tekrar bir araya getirerek onların karşılıklı etkileşimini izah etmek gerekmektedir ve bu kolay bir iş değildir. Böyle bir durumda zor görünen sentez yerine küçük sistemlerde tespit edilen durum tüm insan vücudun izahatı için geçerli sayılmaktadır.

“İnsanın sağlık sorunu var” denildiği andan itibaren reduksyonistik yaklaşım devreye girerek olayı ikiye ayırır: bir yandan insan diğer yandan onun sağlık sorunu, hastalığı. Bu dönemden itibaren doktorun ilgi alanı sadece hastalık olacaktır. Hastanın kendisi ise genellikle ilgi alanının dışında kalmaktadır. Hastanın kişisel özelliklerinin gözardı edilmesi, ilaç dozunun yetersiz olması, ilacın yan etkisinin oluşması veya ilaca beklenmeyen tepkinin ortaya çıkmasına sebep açmaktadır.

GÇT’na göre insan tabiatla ayrılmaz bir bütün oluşturmaktadır. Tabiatta medana gelen tüm fenomenler insan vücudunda da yer almaktadır. Örneğin nasıl  gün gündüz ve geceden, mevsim sıcak ve soğuk dönemlerin dengeli değişiminden oluştuysa insan vücudunun uyanık süreci ile uyku süreci, aktif dönemle pasif dönemlerin etkileşiminden oluşmaktadır. Bu iki kutupsal zıtlığın birinin Yang diğeri ise Yin ismi adında tanımlanmaktadır. Yang nitelikli fenomenler gündüzü, güneşi, sıcaklığı, uyanık ve aktıf olmanın niteliklerini yansıttığı halde, Yin fenomenler geceyi, ayı, soğuğu, uykuyu ve pasif olmanın niteliklerini simgelemektedir.

İnsan vücudunun yapı ve işlevinde de ayni kutupsal zıtlık yer almaktadır. Örneğin, insan anatomisinin parçası olan sinir sisteminde sempatik ve parasempatik otonom sistemleri mevcuttur. Bu iki sistemin biri diğerine karşı zıt çalışarak ayni zamanda birbirlerini dengelemektedir. Örneğin, sempatik sinir sistemi kalp atışlarını hızlandırdığı halde (hızlandırma – Yang nitelikli reaksiyon), Yin nitelikli parasempatik sistem kalp atışlarını yavaşlatmaktadır. Günün gündüz saatinde vücudu aktif hale sokan Yang nitelikli sempatik sinir sistemi, akşam saatlerinde yerini Yin nitelikli parasempatik sistemine devreder.

Sinir sisteminin vücudun tüm faaliyetlerini yürüttüğünü ve kontrol ettiğini hatırlarsak, yukarıda söz edilen otonom sinir sisteminin Yin-Yang nitelikli etkileşiminin vücudun tüm faaliyetlerine yansımasını beklememiz doğaldır. Böylelikle insan vücudunun tüm yapı ve işlevinin Yin – Yang nitelikli ağın içinde cereyan ettiğini söylemek mümkündür. Yin – Yang dengesinin bozulması sırasında meydana gelen sağlık sorunu bir niteliğin diğerine üstün pozisyonda olduğu anlamına gelmektedir. Örneğin, Yang niteliği üstün olan kişide hızlı konuşma ve hareket etme tarzı, uykunun az olması, yüz renginin kırmızı olması, nabzın hızlı atması, sıcak ortamlardan kaçınması gözlemlenmektedir. Bu kişinin sağlık sorunu ne olursa olsun, onun Yang niteliğinin fazlalığının olduğu düşünülmekte ve tedavi taktiğinde Yang nitelikli davranışlarının azaltılmasının yanı sıra Yin nitelikli davranışların artırılması yer almaktadır. Bu Yin – Yang niteliği akupunktur tedavisinde ve kişiye öz beslenme önerilerinde de uygulanmaktadır.

Vücudunuzun Yin veya Yang ağırlıklı işleve sahip olduğunu belirtebilen birkaç yöntem vardır. Bunların en doğru olanı Geleneksel Çin Tıbbı doktorunun muayenesine başvurmaktır. Bununla beraber sizin tercih ve özelliklerinizi sorgulayan anket sayesinde de durumunuzun genel şekliyle Yin – Yang etkileşiminin neresinde olduğunuzu tespit etmek mümkündür. Aşağıda belirtilen soruları yanıtlayarak kendinizin hangi gruba ait olduğunuzu görebilirsiniz. Ardından bu web sayfasında yayınlanan YİN – YANG NİTELİKLİ BESİNLER isimli makalemizden yararlanarak size uygun olan besin tercihlerini seçme fırsatını bulabilirsiniz.

Yin – Yang etkileşimini simgeleyen grafikler  durumunuzun Yin veya Yang nitelikli olduğunu gösterecektir. Resim No1’de gösterilen durum Yin ve Yang güçlerinin dengesini simgelemektedir. Her iki güç dengeli olmakla beraber onların normal seviyede olması sağlık için önem oluşturmaktadır.

Yang nitelikli durum 2 türlü olabilir:

1. Aşırı Yang nitelikli durum (Resim No2)  

Bu durumu tespit eden sorular aşağıda sıralanmıştır. Soruların tercih oranı farklı olabileceğinden her sorunun ne derecede geçerli olup olmadığı birey tarafından gösterilmektedir.

2. Nispi Yang nitelikli durum (Resim No3).

Bu durumda Yang nitelikli güç normal seviyede seyir etmesine rağmen bireyin Yang nitelikli özellikleri egemen durumdadır. Bunun nedeni de Yin nitelikli reaksiyonların yetersiz olmasıdır. Aşağıdaki soru serisi durumun tespitini sağlamaktadır.

Yin nitelikli durum da 2 türlü olabilir:

1. Aşırı Yin nitelikli durum (Resim No4)  

Bu durumu tespit eden sorular aşağıda sıralanmıştır. Soruların tercih oranı farklı olabileceğinden her sorunun ne derecede geçerli olup olmadığı birey tarafından gösterilmektedir..

2. Nispi Yin nitelikli durum (Resim No5).

Bu durumda Yin nitelikli güç normal seviyede seyir etmesine rağmen bireyin Yin nitelikli özellikleri egemen durumdadır. Bunun nedeni de Yang nitelikli reaksiyonların yetersiz olmasıdır. Aşağıdaki soru serisi durumun tespitini sağlamaktadır.

Tüm soru bloklarından cevap puanlarının ortalamaları hesaplanarak en yüksek olan tespit edilir. Bu puan ilgili durumun vücutta ağırlık kazandığına işaret etmektedir.

            Dolayısıyle, aşırı Yang durumlarında SICAK nitelikli besinlerden kaçınılması gerektiği halde (Yang azalsın diye), nispi Yang artışı durumunda SOĞUK nitelikli besinler tercih edilmelidir (Yin beslensin diye). Aşırı Yin durumlarında SOĞUK nitelikli besinlerden kaçınırken, nispi Yin artışı sırasında yiyeceklerinize SICAK nitelikli besinler eklenmelidir.

            Karışık durumlarda, örn. aşırı Yang ile Yin yetmezliği bir arada olduğu halde, hem SICAK nitelikli besinlerden kaçınmalı, hem de SOĞUK nitelikli besinlerin tercihi sağlanmalıdır. Durumun tarafınızdan belirsiz olduğu veya dengeli Yin – Yang durumuna sahip olunduğu halde tercih nötr nitelikli besinlerden yana olmalıdır.

            Yukarıda ismi geçen sıcak, soğuk ve nötr nitelikli besinler hakkındaki bilgiye YİN – YANG NİTELİKLİ BESİNLER isimli yazıdan ulaşabilirsiniz.